Geven en nemen in Vietnam

Er zijn verschillende redenen waarom mensen een wereldreis maken. Sommigen vertrekken omdat ze de wereld willen ontdekken, anderen omdat ze op zoek gaan naar zichzelf. Sommigen trekken de wijde wereld in omdat er thuis niets op hen wacht, omdat ze – tijdelijk – werkloos, dakloos of relatieloos zijn. Voor sommigen is het een vlucht, voor anderen is het een must, voor weer anderen is het een manier van leven. Hoe dan ook, de ontdekkingsreizigers onder ons ontdekken vaak al snel dat de wereld al ontdekt is en zij niet de enige wereldreizigers zijn. Degenen op psychologische zoektocht belanden vaak in India en merken al gauw dat ze zichzelf meer kwijt zijn dan ooit wanneer ze zich in sari gehuld volgens hindoeïstische rituelen wassen in de Ganges. Degenen die vluchten realiseren zich dat vluchten echt geen zin heeft of zijn bij terugkomst nog steeds werkloos, daklozer dan ooit en zeker relatieloos, tenzij het er eentje op lange afstand betreft. Waarom maken wij een wereldreis? Voor ons was het een droom, niets meer, niets minder. We droomden van prachtige plekken, van bijzondere mensen en tongstrelende gerechten. Na drie maanden rondreizen kom je dan op een punt waarop je die prachtige plekken hebt gezien, van de Taj Mahal in India tot de ongerepte natuur in Laos, van de machtige Mekong tot droomeilandjes in Cambodja. Je hebt bijzondere mensen ontmoet, hun bijzondere verhalen gehoord en hun bijzondere uiterlijk vastgelegd op foto. Je hebt tongstrelend lekker gegeten, je hebt genoten van curry’s, noedels, tropisch fruit en lokaal bier en bent – wonder boven wonder – nog nergens echt ziek van geworden. En dan denk je terug aan thuis. Aan je prachtige, comfortabele huisje. Aan de geweldige mensen die je om je heen hebt verzameld. Aan broers, zussen, ouders. Zelfs aan je werk. En daar is het dan ineens, wanneer je het eigenlijk niet verwacht en er niet op bent voorbereid: heimwee. Net als we Cambodja hebben verruild voor Vietnam, het land waar we het meest van droomden en waarop we ons het meest verheugden.

We beginnen in het zuiden van het land, waar we in Can Tho afscheid nemen van de Mekong, die ons inmiddels al bijna twee maanden vrijwel onafgebroken gezelschap heeft gehouden. De Mekongdelta is prachtig, al ontbreekt het de drijvende markten aan de sprekende kleuren die wij ze in onze dromen hadden toebedeeld. Dat komt misschien omdat het zonnetje voor het eerst sinds wij vertrokken niet meer zo uitbundig schijnt. Of omdat Jeroen voor het eerst wat ziekjes is. Of door de Vietnamezen, die na de vrolijke, vriendelijke Cambodjanen soms nogal koel en onaardig overkomen. In de bus naar Ho Chi Minh City, of eigenlijk nog steeds Saigon, schalt de Vietnamese karaoke uit de luidsprekers, maar het blijkt onmogelijk boven het getoeter van de chauffeur uit te komen. Het verkeer in Vietnam is onbeschrijfelijk. Bussen banen zich al toeterend een weg door de honderden motoren, die minstens door twee, maar vaak ook door vier mensen zijn bemand, plus de meest uiteenlopende bagage. Glasplaten, een volledige marktkraam aan fruit en groenten, stapels non la’s - de typisch Vietnamese puntige rieten hoed - in alle soorten en maten, meubels of levend vee, je kunt het zo gek niet bedenken of het wordt hier per scooter vervoerd. De straat oversteken kan op twee manieren: zoals de meeste toeristen eerst afwachten tot het ietsje rustiger is en dan rennend de andere kant proberen te bereiken, of zoals de Vietnamezen zelf, langzaam, héél langzaam, zodat de motoren genoeg tijd hebben om je te ontwijken, want afremmen doen ze niet. Dat blijkt in praktijk toch het beste te werken. In Ho Chi Minh City, of eigenlijk nog steeds Saigon, frissen we onze kennis van de Vietnamoorlog weer wat op, met een bezoekje aan het War Remnants Museum, waar afschuwelijke beelden van door Agent Orange getroffen burgers worden afgewisseld met nogal propagandistische, het-is-allemaal-de-schuld-van-Amerika, pro- Vietcong en communistisch getinte teksten. Hetzelfde geldt voor de tunnels van Cu Chi, het systeem van onderaardse gangen dat door de bewoners van dit Zuid-Vietnamese stadje werd gebruikt om hun bijdrage te leveren aan de strijd van de Noord-Vietnamese Vietcong, maar deze bezoeken wij met een gids die zelf aan Zuid-Vietnamese zijde heeft meegevochten en ons dus de andere kant van het verhaal ook probeert mee te geven. Op Jeroens vraag wat hij nu eigenlijk vindt van de Amerikaanse bemoeienis in een toch Vietnamese aangelegenheid antwoordt hij dat de Amerikanen hen, zoals echte vrienden betaamt, een oprechte vriendendienst hebben verleend. Tja. De waarheid ligt in het midden, zullen we maar denken.

Na een korte zon, zee en strand-tussenstop in het verder niet zo bijzondere Nha Trang geven we een geheel nieuwe betekenis aan “Driving home for Christmas” als we op Kerstavond in een nachtbus naar Hoi An rijden. We komen al om half zes de volgende kerstochtend aan, en onze speciaal voor de kerstdagen gereserveerde (voor onze doen dure en luxe) hotelkamer is nog niet beschikbaar. We maken daarom een stadswandeling bij zonsopkomst en zien meteen dat Hoi An een pareltje is. Een sfeervol historisch centrum, grotendeels voetgangersgebied en dus vrij van getoeter en bijna-aanrijdingen, vol gezellige cafeetjes, restaurantjes en winkeltjes. Doet ons een beetje denken aan Luang Prabang in Laos en dus voelen we ons er meteen thuis. We zien hoe de markt op gang komt en drinken koffie met de plaatselijke vroege vogels. Dan keren we terug naar het hotel waar het uitgebreide ontbijtbuffet op ons wacht, en onze kamer inmiddels in gereedheid is gebracht. Die heeft een groot, zacht bed met kraakverse, vlekkeloos witte lakens, een moderne badkamer met oneindig warm water, een balkonnetje met uitzicht op het zwembad en allerlei normaal gesproken geheel onbelangrijke, maar voor ons inmiddels minder vanzelfsprekende en dus ontzettend waardevolle zaken. We eindigen de ochtend onder het zachte dekbed met slechte series via satelliettelevisie en voelen ons even helemaal thuis. Heerlijk. Verder doen we in Hoi An weinig, enerzijds omdat het inmiddels koude en vochtige weer het niet toelaat, anderzijds omdat wij blijkbaar toe zijn aan niets doen en de bezienswaardigheden ons te weinig stimuleren iets te ondernemen. Een ijskoud ritje op de motor naar het nabijgelegen Danang, waar je zou moeten kunnen surfen, laat ons zien hoe ongebreidelde bouwactiviteiten het Vietnamese landschap inmiddels hebben aangetast. En nog steeds verder aantasten, overigens, want het hele strand van Danang is momenteel een grote bouwput. Het ene resort nog luxueuzer dan het andere. De ene golfbaan nog groener dan de andere. Wat ons betreft doodzonde. Het toch al niet zo mooie Danang wordt in de nabije toekomst alleen maar lelijker. En helaas, golven waren er ook niet. Een tamelijk zinloos uitstapje dus, wat ons beeld van Vietnam bovendien niet echt heeft verbeterd.

Na Hoi An reizen we door naar Hué, het culturele, intellectuele en spirituele hart van Vietnam. Ooit was het de politieke hoofdstad van het land, onder de dertien keizers van de Nguyen-dynastie. Hun grootse, majestueuze tombes verrijzen langs de oevers van de Perfume River en maken tegenwoordig deel uit van de Werelderfgoedlijst, en dus besluiten wij een boottocht van een halve dag langs al deze schoonheden te maken. We huren een privéboot en zien een pagode en een van de tombes, en dan is het alweer tijd om terug te varen, omdat wij - en onze Franse medepassagiers! - op tijd terug moeten zijn om de bus naar Hanoi te halen. Dat is hoe het in Vietnam kan gaan. Je huurt een privéboot en de kapitein stopt onderweg om alsnog andere mensen aan boord te laten. Je spreekt af wat je gaat bezichtigen en ziet iets heel anders. Hoewel het uitstapje verder de moeite waard was, besluiten wij om toch ons beklag te doen bij de reisorganisatie. We krijgen immers niet waarvoor we hadden betaald. En dan maken we meteen kennis met de andere kant van Vietnam: het meisje van het reisbureau is absoluut niet gecharmeerd van de manier waarop de bootman het heeft aangepakt en besluit ter plekke om ons de helft van ons geld terug te geven. Met duizendmaal excuses.

En dan Hanoi, de hoofdstad van Vietnam, hoewel Saigon die titel misschien meer verdient. Hanoi is druk, maar sfeervol, en wat ons betreft een goede plek om het nieuwe jaar in te luiden. Gewapend met een fles Russische champagne begeven we ons naar een plein bij Hoan Kiem Lake, waar met optredens van Vietnamese artiesten wordt afgeteld tot 2011. In Vietnam viert men eigenlijk het Chinese Nieuwjaar, en dus kijken de locals ons enigszins vreemd aan als wij om twaalf uur onze fles champagne ontkurken en elkaar enthousiast een gelukkig nieuwjaar toewensen. We bouwen een feestje, samen met de andere westerlingen op het plein, en trekken een aantal Vietnamezen met ons mee. Na Rotterdam, Rome, Berlijn en Barcelona blijkt Oud & Nieuw in Hanoi een enigszins bevreemdende, maar desondanks mooie ervaring.

We sluiten ons bezoek aan Vietnam af met wat ons betreft het absolute hoogtepunt: Halong Bay. Majesteitelijk. Mysterieus. Inspirerend. Indrukwekkend. Onvergetelijk. Onovertroffen. Een wonder van de natuur. De schoonheid van dit stukje Vietnam is bijna niet met woorden te beschrijven. Drieduizend prachtige eilandjes rijzen op uit de groenblauwe wateren van de baai, in ons geval in nevelen gehuld dankzij het winterse weer, maar dat maakt het geheel alleen maar extra bijzonder. Drie dagen varen we door de baai, bezoeken we een nationaal park op het enige bewoonde eiland en zien we de mooiste grotten. De eerste nacht gaan we midden in de baai voor anker en brengen we de nacht door op het prachtige traditionele schip, de volgende nacht gaan we aan land op Monkey Island, alwaar we slapen in een comfortabele bungalow met uitzicht op zee. We eten vers gevangen vis en heerlijke zeevruchten, en drinken biertjes bij het kampvuur met gezellige reisgenoten. Halong Bay is zonder twijfel het mooiste stukje natuur dat wij ooit hebben gezien.

Het is geven en nemen in Vietnam. Niets gaat er vanzelf. Maar als je je een beetje inspant, krijg je er iets moois voor terug.